بسیاری از دانشجویان و دانش‌آموزان خواهان تحصیل در کشورهای بزرگ و پیشرفته هستند. تصمیم به مهاجرت و ادامه تحصیل در کشورهای خارجی همواره سخت بوده و موانعی را بر سر راه افراد قرار می‌دهد. این موانع می‌تواند: دوری از خانه و فرهنگ تولد، هزینه تحصیل در خارج از کشور، زبان تحصیل، شانس ویزا و غیره باشد. آرتیکولیشن یا انتقال واحد بین دانشگاهی یکی از راه‌هایی است که می‌توان با استفاده از آن برخی از این موانع را از سر راه برداشت و ساده‌تر در کشورهای دیگر تحصیل کرد.

آرتیکولیشن یا انتقال واحد بین دانشگاهی چیست؟

آرتیکولیشن یا انتقال واحد بین دانشگاهی یک توافق‌نامه رسمی و کتبی، بین دو یا چند دانشگاه است، که دروس مشخصی از یک رشته خاص را شامل می‌شود. در این توافق دانشجو می‌تواند بخشی از دروس رشته خود را در دانشگاه «مبدا» یا «فرستنده» بخواند و باقی تحصیل خود را در دانشگاه «مقصد» یا «پذیرنده» ادامه دهد. دروس خوانده شده در دانشگاه «مبدا» یا «فرستنده» مورد قبول یا قابل قیاس با دروس رشته دانشگاه «مقصد» یا «پذیرنده» خواهد بود.  به بیان بهتر واحدهای گذرانده شده در دانشگاه مبدا از سمت دانشگاه مقصد قابل قبول بوده و دیگر نیاز به گذراندن آن واحدها در دانشگاه مقصد نیست. در واقع در این نوع توافق دانشجو مدرک تحصیلی خود را -پس از پایان تحصیل- از دانشگاه مقصد دریافت می‌کند.

آرتیکولیشن‌ها با هدف ایجاد روابط همکاری و انتقال آسان دانشجویان بین دانشگاه‌ها و کالج‌ها ایجاد می‌شوند. آرتیکولیشن بین کالج‌ها معمولا دو ساله و بین دانشگاه‌ها معمولا چهار ساله است.

مزایای آرتیکولیشن

با توجه به توضیحاتی که در خصوص برنامه آرتیکولیشن داده شد بهتر است بدانید که شرکت در برنامه آرتیکولیشن مزایایی همچون موارد زیر را نیز شامل می‌شود:

• شفافیت در واحدهای قابل انتقال:

  در برنامه‌های انتقال واحد بین دانشگاه‌ها یا آرتیکولیشن، دانشگاه اطمینان حاصل می‌کند که دانشجو دقیقا بداند کدام دروس از سمت دانشگاه مقصد قابل پذیرش است. با چنین شفافیتی دانشجو انتخاب‌‌های متنوع‌تری برای انتخاب دانشگاه بهتر دارد.

• انتقال ساده واحدها به دانشگاه مقصد:

  در طول آرتیکولیشن نمایندگان هر دانشگاه طی جلساتی شباهت‌های محتوای درسی، نحوه آموزش، کتاب‌های درسی، برنامه درسی و غیره مربوط به دروس رشته را بررسی می‌کنند تا از انتقال یکچارچه واحدها به دانشگاه مقصد اطمینان حاصل کنند. بنابراین انتقال واحدها به دانشگاه مقصد مورد نظر دانشجو به سادگی انجام می‌شود.

• زبان:

  بسیاری از افراد برای ادامه تحصیل در کشورهای دیگر مشکل زبان دارند. این افراد با شرکت در برنامه آرتیکولیشن، به گونه‌ای که دانشگاه مبدا هم زبان آن‌ها باشد(یا به زبانی باشد که به آن مسلط هستند)، می‌توانند زمان بیشتری را برای یادگیری زبان دانشگاه مقصد اختصاص دهند.

• هزینه:

  یکی از بزرگترین مزایای آرتیکولیشن صرفه‌جویی در هزینه‌ها است. از آنجایی که ممکن است شهریه و هزینه زندگی در دانشگاه مقصد زیاد باشد، دانشجویان می‌توانند با گذراندن بخشی از تحصیل خود در دانشگاه مبدا و پرداخت شهریه متناسب با آن دانشگاه در هزینه‌های کلی تحصیل خود بسیار صرفه‌جویی کنند. برای مثال: شهریه دوره فاندیشن کارشناسی مدیریت کسب و کار در دانشگاه کانادا وست، ترمی 7500 دلار و هزینه زندگی در ونکوور کانادا ماهانه حدود 7000 دلار است. دانشجویان با گذراندن این دوره در برنامه آرتیکولیشن با دانشگاه ایرانی، می‌توانند هزینه خود را در دانشگاه مبدا به ترمی 700 دلار کانادا کاهش دهند و هزینه‌های زندگیشان نیز متناسب باکشور مبدا باشد. بنابراین، دانشجو در هزینه‌های ترم خود نسبت به دانشگاه مقصد تا 85 درصد صرفه‌جویی می‌کند.

• شانس ویزا:

  مشکل ویزا یکی از بزرگ‌ترین موانع بر سر راه مهاجرت تحصیلی است. با مشارکت در برنامه‌‌های آرتیکولیشن، دانشجو می‌تواند کشور دانشگاه مبدا را به گونه‌ای انتخاب کند که مسیر ویزا از آن کشور به کشور دانشگاه مقصد، هموارتر باشد.

• امکان ادامه تحصیل در دانشگاه مبدا:

  یکی از مزایای قابل توجه آرتیکولیشن امکان ادامه تحصیل در دانشگاه مبدا است. اگر دانشجو به هر دلیلی(ریجکتی ویزا، علاقه به کشور مبدا، شرایط مالی و غیره) تصمیم بگیرد که در دانشگاه مبدا تحصیلات خود را به اتمام برساند این امکان برای وی وجود دارد. با این تفاوت که مدرک دریافتی پس از پایان دوره متعلق به خود دانشگاه مبدا خواهد بود.

تفاوت آرتیکولیشن با برنامه‌های دو مدرکه(Dual Degree) و برنامه‌های تبادل دانشجو (Exchange Student):

بهتر است برای درک بهتر تفاوت این برنامه‌ها با یکدیگر، تعریف مناسبی از هر کدام از این برنامه‌ها ارائه دهیم. پیش‌تر برنامه آرتیکولیشن یا انتقال واحد بین دانشگاه‌ها را برایتان شرح دادیم. حال به برنامه‌های «دو مدرکه» و برنامه‌های «تبادل دانشجو می‌پردازیم».

برنامه‌های تبادل دانشجو:

برنامه تبادل دانشجو برنامه‌ای است که در آن دانشجویان دانشگاه در خارج از کشور در یکی از دانشگاه‌های همکار دانشگاه خود تحصیل می‌کنند. برنامه تبادل دانشجو ممکن است شامل سفرهای بین‌المللی باشد، اما لزوماً دانشجو را ملزم به تحصیل در خارج از کشور خود نمی‌کند. برنامه‌های تبادل دانشجو خارجی فرصتی را برای دانشجو فراهم می‌کند تا در کشور و محیطی متفاوت تحصیل کنند و تاریخ و فرهنگ کشور دیگری را تجربه کنند. همچنین با دوستان جدید ملاقات کنند. برنامه‌های تبادل بین‌المللی نیز برای به چالش کشیدن دانشجویان و توسعه دیدگاه جهانی موثر است. اصطلاح «تبادل» به این معنی است که یک دانشگاه همکار دانشجو می‌پذیرد. دانشجویان برنامه تبادل با یک خانواده میزبان یا در مکان مشخصی مانند خوابگاه، آپارتمان یا خوابگاه دانشجویی زندگی می‌کنند. هزینه‌های این برنامه بسته به کشور و موسسه متفاوت است. شرکت کنندگان هزینه‌های تحصیلی خود را از طریق بورسیه تحصیلی، وام یا هزینه شخصی تامین می‌کنند. تبادلات دانشجویی پس از جنگ جهانی دوم رایج شد و هدف آن افزایش درک و دانش شرکت کنندگان نسبت به فرهنگ‌های دیگر و همچنین بهبود مهارت‌های زبانی و گسترش افق‌های اجتماعی است. دانشجوی در برنامه تبادل معمولاً برای یک دوره 6 تا 12 ماهه در کشور میزبان می‌ماند، با این حال، دانشجویان تبادلی ممکن است هر ترم تحصیلی را برای سکونت در کشور میزبان انتخاب کنند. در این برنامه‌ها ممکن از واحد تحصیلی انتقال داده شود اما این برنامه بیشتر برای ارائه مدرک علمی دوره‌ای است.

برنامه دو مدرکه یا مشترک:

در این برنامه دانشگاه‌های همکار در یک مقطع و رشته مشخص شروع به همکاری می‌کنند. به اینصورت که دانشجو پس از شرکت در برنامه مشترک یا دو مدرکه باید بخشی از تحصیل خود را در دانشگاه فرستنده و بخشی را در دانشگاه گیرنده بگذراند. در واقع دانشجو باید حداقل 11 ماه در کشور دانشگاه گیرنده مشغول به تحصیل بوده باشد. در این دوره‌ها مدرکی با مهر و امضای هر دو دانشگاه به دانشجو تعلق می‌گیرد. دانشجو در این برنامه‌ها باید هم در دانشگاه فرستنده و هم در دانشگاه پذیرنده از پایان‌نامه خود دفاع کند. به بیان بهتر پایان‌نامه باید به دو زبان نوشته شود. برای شرکت در این دوره باید مجوزهای لازم از آموزش عالی وزارت علوم کسب گردد. تعداد سهمیه برای شرکت در این دوره‌ها معمولا محدود است. این دوره‌ها معمولا در مقاطع دکتری و کارشناسی ارشد برگزار می‌شوند.

 با توجه به مواردی که در بالا گفته شد، آرتیکولیشن نسبت به دو برنامه دیگر سهل‌الوصول‌تر است. طی کردن مدارج آن برای پیوستن به این برنامه راحت‌تر است. از آنجایی که مدارک آرتیکولیشن تماما مربوط به کشور مقصد است گذراندن این برنامه با تحصیل کامل در کشور مقصد تفاوتی ندارد. سهمیه خاصی برای این دوره در نظر گرفته نشده است. همچنین محدودیت خاصی به لحاظ مقطع تحصیلی ندارد.